تأثير يك جلسه فعاليت هوازي حاد بر متغيرهاي همورئولوژيكي كارات هكاران
دكتر سعيد نيكوخصلت 1، وحيد ساري صراف 1، رامين اميرساسان 1، ژاله پاشايي 2، عادل رهبران 2، سيده فريده عراقي 2
-1 استاديار گروه تربيت بدني و علوم ورزشي دانشگاه تبريز 2. كارشناسي ارشد گرايش فيزيولوژي ورزشي
مقدمه: همورئولوژي شاخه اي از رئولوژي است كه با مطالعه نحوه جريان خون اطلاعات مناسبي در خصوص ميزان آمادگي
هوازي افراد فراهم م يكند ( 1). تعيين كننده هاي اصلي همورئولوژي تنش برشي، گراديان سرعتي، ويژگي هاي رئولوژيكي
گلبول هاي قرمز، هماتوكريت، پروتئين هاي پلاسما، ويسكوزيته پلاسما و خون م يباشند. فعاليت ورزشي بيشينه و زيربيشينه
كوتاه مدت و طولاني مدت اغلب منجر به ايجاد تغييراتي در ويسكوزيته خون م يشوند كه اين تغييرات با تغييرات اساسي در مقادير
ويسكوزيته پلاسما و هماتوكريت مرتبط مي باشد. تمرين بدني منظم با ايجاد سازگاري هاي همورئولوژيكي در بدن ورزشكاران،
هايپرويسكوزيته ايجاد شده به دنبال فعاليت ورزشي را م يكاهد ( 2). وارلت ماري و همكاران ( 2003 ) به دنبال فعاليت زير بيشينه
روي چرخ كارسنج مشاهده كردند كه مقادير هماتوكريت، ويسكوزيته پلاسما و خون افزايش يافتند ( 3). ويژگي هاي
همورئولوژيكي ورزشكاران به عنوان فاكتور تعيين كننده عملكرد ورزشي محسوب مي شود. به طوري كه تمرين بدني از طريق
افزايش سياليت خون و بهبود ظرفيت انتشار ريوي، عملكرد قلبي و اكسيژن رساني به عضلات فعال منجر به بهبود عملكرد بدني
مي شود. هم چنين به گفته همورئولوژيس تها ورزشكاران هر رشته ورزشي داراي طرح همورئولوژيكي خاصي م يباشند ( 1). از
آنجائي كه وضعيت همورئولوژيكي ورزشكاران در هنگام فعاليت بر عملكرد آن ها تأثيرگذار مي باشد بنابراين بررسي پاسخ
همورئولوژيكي كاراته كاران نسبت به يك جلسه فعاليت هوازي حاد و دوره ريكاوري حائز اهميت مي باشد.
±3/ روش تحقيق: تحقيق حاضر از نوع تحقيق نيمه تجربي م يباشد كه 15 ورزشكار كاراته با ميانگين ± انحراف معيار سن: 5
54±4/9 ميلي ليتر در هركيلوگرم از وزن بدن كه به طور ميانگين 10 سال سابقه :Vo2max 23/7 و ± 2/4 :BMI ، 23/1 سال
فعاليت در رشته ورزشي خود را داشتند، به طور داوطلبانه در آزمون شركت نمودند. آزمودني ها در يك جلسه پرسشنامه اطلاعات
پزشكي، سوابق فعاليت بدني و هم چنين فرم رضايت نامه مربوطه را تكميل نمودند سپس ويژگي هاي آنتروپومتريكي آن ها ارزيابي
شد. در جلسه دوم نيز آزمودن يها ابتدا به مدت 30 دقيقه ب هحالت نشسته استراحت كردند و پس از 10 دقيقه گرم كردن به مدت 30
دقيقه با شدت 85 % ضربان قلب بيشينه بر روي چرخ كارسنج ركاب زدند و سرانجام 30 دقيقه ب هحالت غيرفعال و ب هحالت نشسته
استراحت كردند. نمونه هاي خوني 48 ساعت پس از آخرين جلسه تمريني ورزشكاران در حالت استراحت و ناشتا، بلافاصله بعد
از فعاليت و 30 دقيقه بعد از ريكاوري از وريد بازويي آنتي كوبيتال تهيه شدند و براي تعيين مقادير متغيرهاي همورئولوژيكي:
ن هاي سرعتي 12 و 60 ، هماتوكريت، تعداد گلبول هاي قرمز، هموگلوبين، فيبرينوژن، آلبومين، Ĥ ويسكوزيته خون و پلاسما در گرادي
پروتئين تام و لاكتات آناليز شدند. ابتدا وضعيت توزيع نرمال داده هاي ب هدست آمده توسط آزمون كولموگراف- اسميرنوف بررسي
شد سپس براي بررسي تأثير فعاليت هوازي و دوره ريكاوري بر متغيرهاي همورئولوژيكي از تحليل واريانس يك طرفه مكرر
مجموعه مقالات اولين همايش ملي علم و كاراته ، اول تا سوم آبان 1390 دانشگاه تبريز
استفاده شد. در صورت يكه آزمون تحليل واريانس تفاوت معني داري نشان داد آزمون بونفروني براي تعيين محل تفاوت به كار گرفته
0 انجام شد. / شد. تجزيه تحليل آماري داده ها در سطح معني داري 05
يافته هاي تحقيق: نتايج آماري نشان داد كه تعداد گلبو لهاي قرمز، هماتوكريت و هموگلوبين بلافاصله بعد از فعاليت كاهش
معني دار و پس از دوره ريكاوري نيز اين فاكتورها و ه مچنين فيبرينوژن افزايش معن يداري يافتند. در صورتي كه مقادير آلبومين،
پروتئين تام، لاكتات، ويسكوزيته پلاسما و خون در هر دو گراديان سرعتي بلافاصله بعد از فعاليت افزايش معن يدار و پس از دوره
13 % كاهش و 12 % افزايش نشان داد. / ريكاوري نيز كاهش معني داري يافتند. هم چنين ميزان حجم پلاسما 6
بحث و نتيجه گيري: تحقيق حاضر نشان داد كه انجام فعاليت هوازي بر فاكتورهاي تعيين كننده اصلي همورئولوژيكي ب هغير از
فيبرينوژن تأثيرگذار بود. هم چنين تمامي اين فاكتورها در دوره ريكاوري نيز تحت تأثير قرار گرفتند. بعد از فعاليت علاوه بر
كاهش حجم پلاسما، افزايش آلبومين و پروتئين تام منجر به افزايش ويسكوزيته پلاسما شده و در نهايت منجر به افزايش
ويسكوزيته خون مي گردند. پس از دوره ريكاوري نيز افزايش حجم پلاسما به همراه كاهش مقادير آلبومين و پروتئين تام با كاهش
ويسكوزيته پلاسما باعث كاهش ويسكوزيته خون شدند. افزايش لاكتات پس از فعاليت و كاهش اين فاكتور پس از دوره
ريكاوري با تحت تأثير قرار دادن ويژگي هاي رئولوژيكي گلبولهاي قرمز در هر دو دوره بر تغييرات ويسكوزيته خون تأثير گذار
.( بود. نتايج حاصل در زمينه تغييرات ويسكوزيته خون و پلاسما با اكثر تحقيقات انجام شده مطابقت دارد ( 4،5
منابعدكتر سعيد نيكوخصلت 1، وحيد ساري صراف 1، رامين اميرساسان 1، ژاله پاشايي 2، عادل رهبران 2، سيده فريده عراقي 2
-1 استاديار گروه تربيت بدني و علوم ورزشي دانشگاه تبريز 2. كارشناسي ارشد گرايش فيزيولوژي ورزشي
1. Brun, J F. Connes, P. Varlet-Marie E. (2007). Alterations of blood rheology during and after exercise are both
consequences and modifiers of body’s adaptation to muscular activity. Science & Sports 22 251-266.
2. El-Sayed MS. Ali N., El-Sayed ZA. (2005). Haemorheology in exercise and training. Sports Med; 35 (8): 649 -670.
3 .Varlet-Marie. E, Gaudard. A, et al. (2003). Reduction of red blood cell disaggregability during submaximal
exercise: relationship with fibrinogen levels. Clin Hemorheol and Microcirc 28, 139- 149.
4 .Connes Philipp, Trippette Julien, et al. 2009. Relationships between hemodynamic, hemorheological and
metabolic responses during exercise.Biorheology. 46 (2) 133- 143.
5 .Connes Philipp and et al. 2004. Does exercise-induced hypoxemia modify lactate influx into ery throcytes and
hemorheological parameter in athletes? J Appl Physiol; 97: 1053-1058.